છત્તીસગઢના દુર્ગ જિલ્લાના ખપરી ગામમાં “કુકુરદેવ” નામનું એક પ્રાચીન મંદિર આવેલું છે. આ મંદિર કોઈ પણ દેવતાને નહીં પણ કૂતરાને સમર્પિત કરવામાં આવ્યું છે, જો કે કૂતરા સાથે મંદિરમાં શિવલિંગની પણ પૂજા કરવામાં આવે છે. માન્યતા છે કે આ મંદિરના દર્શન કરવાથી ખાંસી કે કૂતરા કરડવાની સંભાવના રહેતી નથી.
મંદિરનો ઇતિહાસ અને બાંધણી –
આ મંદિર ફણી નાગાવંશી શાસકો દ્વારા 14-15મી સદીમાં બનાવવામાં આવ્યું હતું. મંદિરના ગર્ભગૃહમાં કૂતરાની પ્રતિમા સ્થાપિત છે અને તેની બાજુમાં એક શિવલિંગ છે. કુકુર દેવ મંદિર 200 મીટરની ત્રિજ્યામાં ફેલાયેલ છે. મંદિરના પ્રવેશદ્વારની બંને બાજુ શ્વાનની પ્રતિમા સ્થાપિત કરવામાં આવી છે. સામાન્ય શિવ મંદિરોમાં નંદીની પૂજા કરવામાં આવે છે તે જ રીતે અહીં દર્શનાર્થીઓ શિવની સાથે-સાથે કુતરા (કુકુરદેવ) ની પણ પૂજા કરે છે.
આ મંદિરમાં ગુંબજની ચારે દિશામાં સાપના ચિત્રો છે. તે જ સમયના શિલાલેખો પણ મંદિરની આજુબાજુ મૂકવામાં આવ્યા છે પરંતુ સ્પષ્ટ નથી. આના પર બંજરની પતાવટ, ચંદ્ર અને સૂર્યનો આકાર અને તારાઓ બનાવવામાં આવે છે. રામ લક્ષ્મણ અને શત્રુઘનની મૂર્તિઓ પણ રાખવામાં આવી છે. આ ઉપરાંત મંદિરમાં એક જ પત્થરથી બનેલી બે ફૂટની ગણેશ પ્રતિમા પણ સ્થાપિત છે.
કુકુરદેવ મંદિર સ્થાપનાની વાર્તા –
લોકવાયકા અનુસાર, એક સમયે વણજારાની વસાહત થઈ હતી. માલિઘોરી નામના વણજારા પાસે પાલતુ કૂતરો હતો. દુષ્કાળને લીધે, વણજારાને તેના પ્રિય કૂતરાને પૈસા આપનારાને ગીરવે મૂકવો પડ્યો. તે દરમિયાન પૈસા આપનારના મકાનની ચોરી થઈ હતી. કૂતરાએ ચોરોને નજીકના તળાવમાં પૈસા આપનારના ઘરેથી ચોરેલો માલ છુપાવતો જોયો હતો. સવારે કૂતરો પૈસાદારને છુપાવવાની જગ્યા પર લઈ ગયો અને પૈસા આપનારને ચોરેલો માલ પણ મળી ગયો.
કૂતરાની નિષ્ઠાની જાણ થઈ ત્યારે તેણે કાગળમાં બધી વિગતો લખી અને તેના ગળામાં બાંધી અને વાસ્તવિક માલિક પાસે જવાની છૂટ આપી. પૈસા આપનારના ઘરેથી તેનો કૂતરો પાછો આવતો જોઇને વણજારાએ કૂતરાને લાકડી વડે માર માર્યો હતો.
કૂતરાના મૃત્યુ પછી તેને તેની ગળામાં બંધાયેલ પત્ર જોઈને તેની ભૂલનો અહેસાસ થયો અને વણજારાએ તેના પ્રિય સ્વામી ભક્ત કૂતરાની યાદમાં મંદિરના આંગણામાં કૂતરાની સમાધિ બનાવી. ત્યાર બાદ કોઈએ કૂતરાની પ્રતિમા પણ સ્થાપિત કરી. આજે પણ આ સ્થાન કુકુરદેવ મંદિર તરીકે પ્રખ્યાત છે.
દર્શનની માન્યતા –
માલિધોરી ગામ મંદિરની સામેના રસ્તેથી શરૂ થાય છે જેનું નામ મલિધોરી વણજારા તરીકે ઓળખાય છે. આ મંદિરમાં એવા લોકો પણ આવે છે જેમને કૂતરો કરડ્યો છે. જોકે અહીં કોઈની સારવાર કરવામાં આવતી નથી, પરંતુ એવું માનવામાં આવે છે કે અહીં આવીને તે વ્યક્તિ સાજો થઈ જાય છે. ‘કુકુરદેવ મંદિર’નું બોર્ડ જોઇને લોકો પણ અહીં કુતૂહલથી આવે છે.
Author: GujjuRocks Team
આવી જ રીતે રોજિંદા જીવનમાં ઉપયોગી હોય એવી લાગણીસભર વાર્તાઓ, સ્વાસ્થ્યવર્ધક માહિતી, બોલીવુડની ખબરો, ધાર્મિક વાતો, રેસિપી તથા અન્ય રસપ્રદ માહિતીઓ મેળવવા માટે ગુજરાતીઓનું લોકલાડીલું પેજ GujjuRocks લાઈક કરી જોડાઓ.