ભારતને મંદિરોનો દેશ કહેવામાં આવે છે. અહીં ઘણા પ્રાચીન અને ચમત્કારિક મંદિરો આવેલા છે. આમાંના ઘણા મંદિરો ખૂબ જ રહસ્યમય છે, જેમાં મધ્ય પ્રદેશના ચૌસઠ યોગિની મંદિરનો પણ સમાવેશ થાય છે. ભારતમાં ચાર ચોસઠ યોગિની મંદિરો છે. ઓડિશામાં બે અને મધ્યપ્રદેશમાં બે મંદિર છે. પરંતુ મધ્યપ્રદેશના મુરેનામાં આવેલું ચૌસઠ યોગિની મંદિર સૌથી પ્રાચીન અને રહસ્યમય છે.
ભારતના તમામ ચોસઠ યોગિની મંદિરોમાં આ એકમાત્ર મંદિર છે, જે હજુ પણ સારી સ્થિતિમાં છે. મુરેનામાં આવેલું આ મંદિર તેના તંત્ર-મંત્ર માટે વિશ્વભરમાં જાણીતું હતું. આ રહસ્યમય મંદિરને તાંત્રિક યુનિવર્સિટી પણ કહેવામાં આવતું હતું. વિશ્વભરમાંથી લાખો તાંત્રિકો અહીં તંત્ર-મંત્રની વિદ્યા શીખવા આવતા હતા. ચાલો મુરેના સ્થિત પ્રાચીન અને રહસ્યમય ચોસઠ યોગિની મંદિર વિશે જાણીએ.
મધ્યપ્રદેશનું પ્રાચીન ચૌસઠ યોગિની મંદિર ગોળાકાર છે અને તેમાં 64 રૂમ છે. આ તમામ 64 રૂમમાં ભવ્ય શિવલિંગ સ્થાપિત છે. આ મંદિર મુરેના જિલ્લા મુખ્યાલયથી લગભગ 30 કિલોમીટરના અંતરે આવેલું છે. મિતાવલી ગામમાં બનેલું આ રહસ્યમય મંદિર દુનિયાભરમાં પ્રખ્યાત છે.
આ અદ્ભુત મંદિર લગભગ 100 ફૂટની ઊંચાઈ પર બનાવવામાં આવ્યું છે અને ટેકરી પર આવેલું આ ગોળાકાર મંદિર ઉડતી રકાબી જેવું લાગે છે. આ મંદિર સુધી પહોંચવા માટે 200 પગથિયા ચઢવા પડે છે. મંદિરની મધ્યમાં એક ખુલ્લો મંડપ બનાવવામાં આવ્યો છે જેમાં વિશાળ શિવલિંગ સ્થાપિત છે. કહેવાય છે કે આ મંદિર 700 વર્ષ જૂનું છે.
આ મંદિરનું નિર્માણ કચ્છપ રાજા દેવપાલે 1323 એડી (વિક્રમ સંવત 1383) માં કરાવ્યું હતું. આ મંદિરમાં સૂર્યના ગોચરના આધારે જ્યોતિષ અને ગણિત શીખવવામાં આવતું હતું, જેમાંથી તે મુખ્ય કેન્દ્ર હતું. એવું કહેવાય છે કે આ ભગવાન શિવનું મંદિર છે, જેના કારણે લોકો અહીં તંત્ર-મંત્રો શીખવા આવતા હતા.
ચૌસઠ યોગિની મંદિરના દરેક રૂમમાં શિવલિંગ અને દેવી યોગીનીની મૂર્તિ સ્થાપિત કરવામાં આવી હતી, જેના કારણે આ મંદિરનું નામ ચૌસઠ યોગિની પડ્યું હતું. જોકે, ઘણી મૂર્તિઓ ચોરાઈ ગઈ છે. આ કારણે હવે બાકીની મૂર્તિઓને દિલ્હી સ્થિત મ્યુઝિયમમાં રાખવામાં આવી છે. આ 101 સ્તંભવાળા મંદિરને ભારતીય પુરાતત્વ સર્વેક્ષણ દ્વારા એક પ્રાચીન ઐતિહાસિક સ્મારક જાહેર કરવામાં આવ્યું છે.
એવું કહેવાય છે કે બ્રિટિશ આર્કિટેક્ટ એડવિન લ્યુટિયન્સે મોરેના સ્થિત ચૌસાથ યોગિની મંદિરના આધારે ભારતીય સંસદનું નિર્માણ કર્યું હતું. પરંતુ આ બાબત ક્યાંય લખવામાં આવી નથી કે સંસદની વેબસાઇટ પર આવી કોઇ માહિતી આપવામાં આવી નથી. ભારતીય સંસદ ન માત્ર આ મંદિરને મળતું આવે છે, પરંતુ તેની અંદરના સ્તંભો પણ મંદિરના સ્તંભો જેવા જ દેખાય છે.
સ્થાનિક લોકોનું માનવું છે કે આજે પણ આ મંદિર ભગવાન શિવની તંત્ર સાધનાના કવચથી ઢંકાયેલું છે. આ મંદિરમાં કોઈને રાત રોકાવાની મંજૂરી નથી. તંત્ર સાધના માટે પ્રસિદ્ધ ચૌસાઠ યોગિની મંદિર, ભગવાન શિવના યોગિનીઓને જાગૃત કરવાનું કામ કરતા હતા.
એવું માનવામાં આવે છે કે મા કાલીના ચોસઠ યોગીની માતા અવતાર છે. માતા આદિશક્તિ કાલીએ ગોર નામના રાક્ષસ સાથે યુદ્ધ લડતી વખતે આ સ્વરૂપ ધારણ કર્યું હતું. આ રહસ્યમય મંદિર ઇકંતેશ્વર મહાદેવ મંદિર તરીકે પણ ઓળખાય છે.
