વૈદિક પંચાંગ મુજબ કારતક મહિનાની પૂર્ણિમા આજે એટલે કે શુક્રવારે 15 નવેમ્બરે ઉજવવામાં આવી રહી છે. કારતક પૂર્ણિમાનું વ્રત પણ આ દિવસે છે. શુક્રવારે સવારે 06.19 કલાકે પૂર્ણિમા તિથિનો પ્રારંભ થશે અને 16 નવેમ્બરે સવારે 02:58 કલાકે સમાપ્ત થશે. કારતક પૂર્ણિમાના દિવસે પવિત્ર નદીમાં સ્નાન અને દીવાનું દાન કરવાનું વિશેષ મહત્વ છે. જો કે દરેક મહિનાની પૂર્ણિમાના દિવસનું વિશેષ મહત્વ હોય છે, પરંતુ કારતક મહિનાની પૂર્ણિમાનો દિવસ એક વિશેષ અવસર છે. દેવ દિવાળી કારતક પૂર્ણિમાના દિવસે ઉજવવામાં આવે છે.
આ વખતે કારતક પૂર્ણિમાના દિવસે અનેક શુભ યોગો બની રહ્યા છે. આ વખતે ચંદ્ર અને મંગળનો રાશિ પરિવર્તન યોગ બંને એકબીજાની રાશિમાં રહેશે. કારતક પૂર્ણિમાની મોડી રાત્રે ગજકેસરી રાજયોગ રચાશે. સાથે જ આ દિવસે બુધાદિત્ય રાજયોગ પણ. આ પછી 30 વર્ષ પછી કારતક પૂર્ણિમાના દિવસે શશ રાજયોગ બનશે કારણ કે હવે આવતા 30 વર્ષ પછી જ શનિ કુંભ રાશિમાં ગોચર કરશે. આવી સ્થિતિમાં કારતક પૂર્ણિમાના દિવસે દાન વિશેષ ફળદાયી રહેશે. કાર્તિક પૂર્ણિમાને લગતી પૌરાણિક કથા અનુસાર ભગવાન શિવે ત્રિપુરાસુર નામના રાક્ષસનો વધ કર્યો હતો. તેથી આ પૂર્ણિમાને ત્રિપુરાસુર પૂર્ણિમા તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.
કાર્તિક પૂર્ણિમા સુધી ભગવાન વિષ્ણુ માછલીના રૂપમાં પાણીમાં વિરાજમાન રહે છે. તેથી કાર્તિક પૂર્ણિમાના દિવસે પાણીમાં દીવો પ્રગટાવવાની ખૂબ જ માન્યતા છે.કાર્તિક પૂર્ણિમાને દેવ દિવાળી અને ત્રિપુરી પૂર્ણિમા તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ દિવસે પવિત્ર નદીઓ અને તળાવોમાં સ્નાન કરવાથી બધા પાપોનો નાશ થાય છે અને વ્યક્તિ શાશ્વત પુણ્ય પ્રાપ્ત કરે છે. આ માન્યતાને કારણે આ દિવસે લાખો શ્રદ્ધાળુઓ ગંગા અને અન્ય પવિત્ર જળ સ્ત્રોતોમાં સ્નાન કરશે. એવું માનવામાં આવે છે કે કારતક મહિનામાં કરવામાં આવેલ સ્નાન, દાન અને તપનું વિશેષ મહત્વ છે.
