કાલા પાનીની સજા ભૂતકાળની એક એવી સજા હતી, જેના નામથી કેદીઓ ધ્રુજતા હતા. ખરેખર, તે એક જેલ હતી, જે સેલ્યુલર જેલ તરીકે જાણીતી હતી. આજે પણ લોકો તેને આ નામથી ઓળખે છે. તમને જણાવી દઈએ કે આ જેલ આંદામાન અને નિકોબાર ટાપુઓની રાજધાની પોર્ટ બ્લેરમાં બનાવવામાં આવીલી છે. તે બ્રિટિશરો દ્વારા ભારતીય સ્વતંત્રતા સંગ્રામના લડવૈયાઓને કેદ કરવા માટે બનાવવામાં આવી હતી, જે ભારતની ભૂમિથી હજારો કિલોમીટર દૂર સ્થિત હતી.
કાલા પાનીનો અર્થ સાંસ્કૃતિક શબ્દ કાલ પરથી આવ્યો હોવાનું માનવામાં આવે છે જેનો અર્થ થાય છે સમય અથવા મૃત્યુ. એટલે કે, કાલા પાની શબ્દનો અર્થ મૃત્યુનું સ્થળ છે, જ્યાંથી કોઈ પાછું આવતું નથી. જો કે, અંગ્રેજોએ તેને સેલ્યુલર નામ આપ્યું, જેની પાછળ એક આશ્ચર્યજનક કારણ છે. સેલ્યુલર જેલ ભારતના સ્વાતંત્ર્ય સેનાનીઓ પર અંગ્રેજો દ્વારા કરવામાં આવેલા અત્યાચારોની મૂક સાક્ષી છે.
આ જેલનો પાયો 1897 ઈ.સ.માં નાખવામાં આવ્યો હતો અને તે 1906 માં બનીને પૂર્ણ થઈ ગઈ હતી. આ જેલમાં કુલ 698 કોઠરીઓ હતી અને દરેક કોઠરી 15 × 8 ફૂટની હતી. આ કોઠરીમાં ત્રણ મીટરની ઉંચાઈએ રોશનદાન બનાવવામાં આવી હતી જેથી કોઈ કેદી બીજા કેદી સાથે વાત ન કરી શકે.
આ જેલ ઉંડા સમુદ્રથી ઘેરાયેલી છે, જેની આસપાસ માત્ર અને માત્ર દરિયાનું પાણી ઘણા કિલોમીટર સુધી દેખાય છે. તેને પાર કરવું કોઈ માટે પણ સરળ નહોતું. આ જેલની સૌથી મોટી ખાસિયત એ હતી કે તેની સીમા દિવાલ ખૂબ નાની બનાવવામાં આવી હતી, જેને કોઈપણ સરળતાથી પાર કરી શકે છે, પરંતુ તે પછી પણ જેલમાંથી ભાગી જવું લગભગ અશક્ય હતું, કારણ કે આવો પ્રયાસ કરનાર કેદી દરિયામાં પડીને ડૂબીને મરી જાત.
આ જેલનું નામ સેલ્યુલર હોવા પાછળ એક કારણ છે. ખરેખર, દરેક કેદી માટે એક અલગ સેલ(કોઠરી) હતી અને દરેક કેદીને અલગ રાખવામાં આવ્યા હતા, જેથી તેઓ એકબીજા સાથે વાત ન કરી શકે. આવી સ્થિતિમાં, કેદીઓ સંપૂર્ણપણે એકલા પડી જતા હતા અને તે એકલતા તેમના માટે સૌથી ભયંકર હતી.
કહેવાય છે કે આ જેલમાં ઘણા ભારતીયોને ફાંસીની સજા આપવામાં આવી હતી. આ સિવાય અન્ય કારણોસર પણ ઘણા લોકો મૃત્યુ પામ્યા હતા, પરંતુ તેનો રેકોર્ડ ક્યાંય હાજર નથી. આ કારણોસર, આ જેલને ભારતીય ઇતિહાસમાં એક કાળો અધ્યાય કહેવામાં આવે છે.
